سیستم ترمز، حیاتی‌ترین بخش ایمنی هر خودرو است.
هر چقدر هم موتور قوی و فرمان دقیق باشد، اگر ترمز عملکرد درستی نداشته باشد،
خطر تصادف در چند ثانیه ممکن است اتفاق بیفتد.
اما سؤال اصلی رانندگان این است:
از کجا بفهمیم زمان سرویس ترمز رسیده؟
نشانه‌های هشداردهنده همیشه واضح نیستند و اگر به‌موقع متوجهشان نشویم،
ممکن است آسیب به لنت‌ها، دیسک‌ها یا حتی بوستر ترمز برسد.
در این مقاله از فروشگاه شهر لنت، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله علائم خرابی ترمز و روش تشخیص نیاز به سرویس را بررسی می‌کنیم.
۱. تغییر در احساس پدال ترمز
یکی از اولین نشانه‌ها، تغییر در سفتی یا نرمی پدال است.
اگر پدال خیلی نرم شده و پایین‌تر از حد معمول فرو می‌رود،
احتمال دارد هوا وارد مدار ترمز شده یا روغن ترمز کاهش یافته باشد.
برعکس، اگر پدال بیش از حد سفت است و نیاز به فشار زیاد دارد،
ممکن است بوستر یا وکیوم ترمز دچار اختلال شده باشد.
راهکار:
-
سطح روغن ترمز را بررسی کن (باید بین Min و Max باشد).
-
از مکانیک بخواه هواگیری سیستم ترمز را انجام دهد.
-
در صورت باقی ماندن مشکل، بوستر یا پمپ اصلی ترمز باید تست شود.
۲. صدای غیرعادی هنگام ترمزگیری
صدای سوت، تق‌تق یا جیغ در هنگام ترمزگیری نشانه‌ی سایش بیش‌ازحد لنت یا نصب نادرست است.
وقتی لنت‌ها به انتهای عمرشان نزدیک می‌شوند،
صفحه فلزی زیر لایه اصطکاکی با دیسک تماس پیدا می‌کند و این صدا را ایجاد می‌کند.
راهکار:
-
اگر صدا از جلو می‌آید، معمولاً لنت‌های جلویی تمام شده‌اند.
-
صدای عقب معمولاً به ترمز دستی یا گرد و خاک بین کفشک‌ها مربوط است.
-
در سرویس دوره‌ای، سطح دیسک و وجود براده فلزی بررسی شود.
۳. کشیده شدن خودرو به یک سمت هنگام ترمز
اگر هنگام ترمزگیری حس می‌کنی خودرو به سمت راست یا چپ منحرف می‌شود،
این یکی از علائم مهم اختلال در سیستم ترمز است.
در چنین شرایطی، فشار ترمز روی چرخ‌ها به‌صورت نامتقارن وارد می‌شود و تعادل خودرو از بین می‌رود.
دلایل احتمالی:
-
چسبیدن پیستون یکی از کالیپرها
-
سایش نامساوی لنت‌ها در محور جلو
-
تفاوت ضخامت یا تاب داشتن دیسک ترمز
-
فشار باد نامتوازن در تایرها
راهکار:
-
بازبینی دقیق لنت و دیسک هر دو سمت محور جلو
-
گریس‌کاری پین‌های کالیپر برای رفع چسبندگی
-
اطمینان از بالانس بودن باد لاستیک‌ها
-
در صورت لزوم تراش سبک دیسک برای یکسان شدن سطح تماس
۴. لرزش فرمان یا پدال در هنگام ترمز
اگر هنگام ترمزگیری، فرمان یا پدال دچار لرزش محسوس می‌شود،
به احتمال زیاد دیسک ترمز تاب برداشته یا تغییر ضخامت داده است.
این حالت معمولاً در اثر ترمزهای پیاپی در سرازیری یا شست‌وشوی چرخ‌ها در حالت داغ به وجود می‌آید.
راهکار:
-
تراش ملایم دیسک برای حذف تاب سطحی
-
بررسی گشتاور سفت شدن پیچ‌های چرخ (نباید بیش از حد باشد)
-
در صورت تکرار، تعویض دیسک با نمونه استاندارد توصیه می‌شود
۵. بوی سوختگی یا داغ شدن غیرعادی چرخ‌ها
اگر بعد از مسیر طولانی یا چند ترمز متوالی بوی سوختگی حس کردی،
احتمال دارد یکی از کالیپرها قفل کرده یا لنت‌ها درگیر مانده باشند.
در این حالت، اصطکاک مداوم باعث افزایش شدید دما و افت کارایی ترمز می‌شود.
راهکار:
-
قبل از ادامه رانندگی، خودرو را متوقف و خنک کن
-
از مکانیک بخواه محور موردنظر را باز کرده و عملکرد پیستون‌ها را بررسی کند
-
در صورت چسبیدن لنت، پین‌های راهنما باید تمیز و گریس‌کاری شوند
۶. چراغ هشدار ترمز در پشت آمپر
چراغ قرمز ترمز معمولاً به یکی از موارد زیر اشاره دارد:
-
پایین بودن سطح روغن ترمز
-
خرابی سنسور ABS
-
فرسودگی کامل لنت‌ها در خودروهای دارای سنسور هشدار
راهکار:
-
ابتدا سطح روغن را بررسی کن
-
در صورت وجود خطا در ABS، با دستگاه دیاگ خطا را پاک کن
-
در خودروهای جدید، پس از تعویض لنت، ریست سیستم هشدار ضروری است
۷. افت قدرت ترمز و دلایل فنی آن
اگر ترمزگیری ضعیف‌تر از حالت معمول شده و احساس می‌کنی خودرو دیرتر متوقف می‌شود،
به‌احتمال زیاد یکی از اجزای سیستم هیدرولیکی یا اصطکاکی عملکرد درستی ندارد.
دلایل اصلی افت ترمز:
-
کاهش یا آلودگی روغن ترمز:
روغن ترمز در اثر جذب رطوبت خاصیت خود را از دست می‌دهد و باعث نرم شدن پدال می‌شود. -
وجود هوا در مدار ترمز:
هوا مانع انتقال کامل فشار هیدرولیکی می‌شود و قدرت ترمز را تا ۵۰٪ کاهش می‌دهد. -
فرسودگی بیش از حد لنت‌ها:
لایه اصطکاکی نازک باعث لغزش روی دیسک و افزایش فاصله توقف می‌شود. -
خرابی بوستر ترمز:
اگر موتور سالم کار می‌کند اما پدال سفت شده، احتمال خرابی بوستر یا وکیوم بالاست. -
تاب‌دار شدن دیسک یا آلودگی سطح آن:
تماس ناقص با لنت باعث اتلاف نیرو و افت ترمزگیری می‌شود.
۸. راهکارهای نگهداری و پیشگیری از خرابی ترمز
-
بازدید دوره‌ای هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر:
ضخامت لنت، تمیزی دیسک و سطح روغن ترمز بررسی۹. تفاوت سرویس ترمز در سیستم‌های دیسکی و کاسه‌ای
سیستم ترمز خودروها معمولاً در یکی از دو نوع دیسکی یا کاسه‌ای (درامی) طراحی می‌شود.
هرکدام ساختار، عملکرد و برنامه‌ی نگهداری خاص خود را دارند؛
بنابراین روش سرویس و علائم خرابی آن‌ها نیز متفاوت است.
الف) ترمز دیسکی
در این نوع سیستم، لنت‌ها مستقیماً به دیسک فلزی فشرده می‌شوند و باعث توقف خودرو می‌گردند.
اکثر خودروهای مدرن (مثل فونیکس، چری، کیا و هیوندای) در محور جلو یا حتی هر چهار چرخ از ترمز دیسکی استفاده می‌کنند.ویژگی‌ها و مزایا:
-
خنک‌شوندگی سریع‌تر در رانندگی سنگین
-
پاسخ سریع و دقیق در ترمزگیری
-
تعمیر و تعویض آسان‌تر نسبت به مدل کاسه‌ای
زمان سرویس:
-
هر ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر باید ضخامت لنت و وضعیت دیسک بررسی شود.
-
اگر صدای سوت یا لرزش هنگام ترمز احساس شد، احتمالاً نیاز به سرویس یا تراش سطح دیسک وجود دارد.
نکته تخصصی:
در ترمزهای دیسکی جلو، چون فشار ترمز بیشتر است، عمر لنت‌ها معمولاً نصف محور عقب است.
ب) ترمز کاسه‌ای (درامی)
در این سیستم، کفشک‌ها از داخل به سطح کاسه‌ای شکل می‌چسبند و عمل ترمز را انجام می‌دهند.
این نوع بیشتر در محور عقب خودروهای اقتصادی، وانت‌ها و برخی خودروهای چینی دیده می‌شود.ویژگی‌ها و مزایا:
-
قدرت ترمز دستی بالاتر
-
محافظت بهتر در برابر گرد و خاک و باران
-
هزینه نگهداری کمتر
زمان سرویس:
-
هر ۳۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر باید کفشک‌ها بازبینی شوند.
-
در صورت شل شدن ترمز دستی یا صدای ساییدگی از عقب، زمان سرویس فرا رسیده است.
نکته فنی:
در ترمزهای کاسه‌ای، معمولاً بر اثر گرما و رطوبت، فنرهای داخلی و سیلندر چرخ باید گریس‌کاری یا تعویض شوند.
نکته طلایی برای هر دو سیستم
در هر دو نوع سیستم ترمز، روغن ترمز نقش کلیدی دارد.
حتی اگر مقدار آن کم نشده باشد، باید هر ۲ سال یک‌بار تعویض شود
زیرا رطوبت هوا را جذب می‌کند و باعث افت فشار ترمز می‌شود. -
۱۰. نحوه سرویس کامل سیستم ترمز در خانه
اگر کمی تجربه مکانیکی داری، می‌توانی سرویس ابتدایی ترمز را در منزل انجام دهی؛ البته با رعایت ایمنی کامل و ابزار مناسب.
مراحل سرویس خانگی ترمز
۱. آماده‌سازی خودرو:
-
خودرو را روی سطح صاف و با جک ایمن بالا ببر.
-
چرخ‌ها را جدا کن و پشت آن‌ها قالپاق‌ها را کنار بگذار.
۲. بررسی لنت‌ها:
-
ضخامت لنت باید حداقل ۳ میلی‌متر باشد.
-
در صورت چرب بودن یا ترک‌خوردگی، تعویض الزامی است.
۳. تمیز کردن دیسک‌ها:
-
با اسپری ترمز یا الکل صنعتی سطح دیسک را تمیز کن.
-
در صورت وجود شیار یا لکه زنگ‌زدگی، تراش سبک مفید است.
۴. چک روغن ترمز:
-
سطح مخزن باید بین Min و Max باشد.
-
اگر رنگ آن تیره یا شیری شد، باید تعویض شود.
۵. گریس‌کاری و جمع‌بندی:
-
پین‌های کالیپر و فنرها را گریس‌کاری کن تا از صدای ترمز جلوگیری شود.
-
چرخ‌ها را مجدداً ببند و گشتاور پیچ‌ها را تنظیم کن.
هشدار ایمنی
اگر پدال پس از هواگیری بیش‌ازحد پایین می‌رود یا صدا و لرزش ادامه دارد،
باید سیستم توسط مکانیک حرفه‌ای بررسی شود؛ ادامه رانندگی خطرناک است.
۱۱. اشتباهات رایج رانندگان در نگهداری و استفاده از ترمز
بسیاری از رانندگان بدون اطلاع، با چند رفتار ساده باعث افت عملکرد سیستم ترمز می‌شن.
در ادامه مهم‌ترین اشتباهاتی که باعث خرابی زودرس لنت و دیسک می‌شن رو بررسی می‌کنیم:
۱. نگه داشتن پدال ترمز در سرازیری
در مسیرهای طولانی یا جاده‌های کوهستانی، بعضی رانندگان پدال ترمز رو به‌صورت مداوم نیمه‌فشار می‌دن.
این کار باعث داغ شدن بیش‌ازحد لنت و تغییر شکل دیسک میشه.
راهکار: از ترمز موتور (Engine Brake) کمک بگیر تا فشار از روی لنت‌ها برداشته بشه.
۲. شستن چرخ‌ها بلافاصله بعد از رانندگی
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاته!
دیسک و لنت بعد از رانندگی داغ هستن و تماس آب سرد باعث تاب برداشتن دیسک میشه.
راهکار: حداقل ۳۰ دقیقه بعد از رانندگی صبر کن تا ترمز کاملاً خنک بشه، بعد شست‌وشو انجام بده.
۳. استفاده از لنت‌های متفرقه و بی‌کیفیت
لنت بی‌کیفیت فقط باعث صدا نمیشه؛
بلکه به دیسک آسیب میزنه و حتی ممکنه در ترمزگیری‌های شدید اصطکاک خودش رو از دست بده (Brake Fade).
راهکار: فقط از برندهای معتبر مثل آفورتیس، الیگ، پارس لنت صادراتی، و ام‌بی کره استفاده کن.
۴. بی‌توجهی به سرویس روغن ترمز
روغن ترمز رطوبت هوا رو جذب می‌کنه و به‌مرور خاصیت خودش رو از دست می‌ده.
خیلی‌ها تا وقتی پدال نرم نشه، تعویضش نمی‌کنن؛ درحالی‌که این غفلت خطرناکه.
راهکار: روغن ترمز باید هر ۲ سال یک‌بار حتی بدون کاهش سطح، تعویض بشه.
۵. نگه داشتن پدال ترمز هنگام توقف در سربالایی
بعضی راننده‌ها به‌جای استفاده از ترمز دستی یا حالت P در خودروهای اتومات،
پدال ترمز رو نگه می‌دارن؛ این کار به مرور باعث فشار به بوستر و روغن ترمز میشه.
راهکار: در توقف‌های طولانی، همیشه از ترمز دستی استفاده کن.
۶. نادیده گرفتن صدای لنت یا لرزش فرمان
خیلی از راننده‌ها فکر می‌کنن صدای سوت طبیعی‌ه یا لرزش به خاطر لاستیک‌هاست،
درحالی‌که همین نشانه‌ها معمولاً هشدار فرسودگی لنت یا تاب دیسکه.
راهکار: در اولین فرصت، سیستم ترمز رو بازبینی کن یا به تعمیرگاه معتبر مراجعه کن.
۱۲. تأثیر نگهداری صحیح ترمز بر ایمنی، مصرف سوخت و طول عمر خودرو
سیستم ترمز فقط وسیله‌ای برای توقف خودرو نیست؛
بلکه یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ایمنی راننده، مصرف سوخت، و سلامت قطعات دیگر خودرو به‌حساب میاد.
بی‌توجهی به سرویس دوره‌ای ترمز، به مرور باعث افزایش هزینه‌های نگهداری و افت کارایی کلی خودرو میشه.
۱. افزایش ایمنی و کنترل در شرایط بحرانی
وقتی لنت‌ها، دیسک‌ها و روغن ترمز در شرایط سالم باشن،
ترمزگیری یکنواخت و مطمئن انجام میشه و خودرو در مسیر مستقیم می‌ایسته.
در شرایط لغزندگی یا ترمز ناگهانی، ترمز سالم می‌تونه تفاوت بین حادثه و نجات باشه.
نتیجه:
با نگهداری صحیح، فاصله توقف تا ۲۰٪ کاهش پیدا می‌کنه و عملکرد سیستم ABS بهتر میشه.
۲. کاهش مصرف سوخت
شاید عجیب به‌نظر برسه، اما عملکرد ضعیف ترمز روی مصرف سوخت هم اثر می‌ذاره.
وقتی لنت‌ها نیمه‌گیر باشن یا یکی از کالیپرها چسبیده باشه، چرخ‌ها به‌صورت دائم اصطکاک دارن و موتور باید برای حرکت نیروی بیشتری تولید کنه.
نتیجه:
با سرویس منظم و اطمینان از آزاد بودن کامل چرخ‌ها، مصرف سوخت حدود ۵ تا ۸ درصد کاهش پیدا می‌کنه.
۳. افزایش عمر دیسک، لنت و لاستیک‌ها
در سیستم‌های ترمزی که سرویس به‌موقع انجام میشه،
سایش بین لنت و دیسک یکنواخت‌تره و احتمال تاب برداشتن سطح دیسک یا پاره شدن لاستیک‌ها کمتر میشه.
نتیجه:
-
عمر لنت تا ۳۰٪ بیشتر میشه
-
نیاز به تراش یا تعویض دیسک به تعویق می‌افته
-
لاستیک‌ها به‌طور یکنواخت‌تر ساییده می‌شن
۴. جلوگیری از خرابی زنجیره‌ای قطعات
ضعف در سیستم ترمز، می‌تونه سایر قطعات خودرو رو هم تحت فشار قرار بده؛
مثلاً بوستر ترمز، پمپ اصلی، و حتی جعبه فرمان در خودروهایی با ترمز هیدرولیکی مشترک،
در اثر ترمزگیری مداوم و ناهماهنگ دچار استهلاک زودرس می‌شن.
راهکار:
با تعویض به‌موقع لنت و سرویس سیستم، فشار از روی این قطعات برداشته میشه و دوام کلی خودرو افزایش پیدا می‌کنه.
۵. حفظ ارزش خودرو در زمان فروش
خودرویی که ترمز نرمی داره، بدون لرزش و صدای اضافی ترمز می‌گیره و نشتی روغن ترمز نداره،
در زمان فروش اعتماد خریدار رو جلب می‌کنه.
سرویس منظم ترمز از دید کارشناسان فنی یکی از شاخص‌های مهم سلامت خودرو محسوب میشه.
سرویس منظم سیستم ترمز فقط برای ایمنی نیست؛
بلکه روشی هوشمندانه برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، حفظ سلامت قطعات و افزایش عمر خودرو است.
در فروشگاه شهر لنت، می‌تونی لنت‌های اصلی و باکیفیت برندهایی مثل آفورتیس، الیگ و پارس لنت صادراتی
رو با ضمانت اصالت و تاریخ تولید جدید تهیه کنی و از عملکرد کامل سیستم ترمز مطمئن باشی.
نظرات کاربران