وقتی صحبت از قدرت ترمزگیری و عملکرد ایمن خودرو میشه،
دیسک ترمز یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم ترمز به حساب میاد.
در بازار امروز، یکی از گزینه‌های محبوب بین رانندگان حرفه‌ای و حتی خودروهای اسپرت، دیسک ترمز سوراخ‌دار (Drilled Brake Disc) است.
اما این سوراخ‌ها دقیقاً چه کاری انجام میدن؟
آیا فقط جنبه ظاهری دارن یا واقعاً باعث بهبود عملکرد ترمز می‌شن؟
۱. دیسک ترمز سوراخ‌دار چیست؟
دیسک ترمز سوراخ‌دار نوعی دیسک است که روی سطحش چندین سوراخ منظم ایجاد شده.
این سوراخ‌ها معمولاً با زاویه خاصی طراحی می‌شن تا هنگام تماس با لنت،
حرارت، گاز و گرد ناشی از اصطکاک راحت‌تر از سطح دیسک خارج بشن.
در واقع هدف اصلی از طراحی این سوراخ‌ها، افزایش خنک‌کنندگی و بهبود تهویه بین لنت و دیسک هست،
تا در ترمزهای پیاپی یا طولانی، حرارت زیادی روی دیسک جمع نشه و عملکرد سیستم ثابت بمونه.
۲. تفاوت دیسک سوراخ‌دار با دیسک معمولی
در دیسک‌های معمولی، حرارت و گاز حاصل از اصطکاک بین لنت و دیسک در سطح تماس محبوس می‌مونه،
که باعث کاهش اصطکاک (پدیده‌ی Fade) و افت توان ترمز میشه.
اما دیسک سوراخ‌دار با ایجاد مسیر خروجی برای گرما و گاز،
هم اصطکاک پایدارتر و هم عملکرد نرم‌تری ارائه میده.
همچنین وزن این دیسک‌ها کمی کمتر از مدل‌های معمولیه،
که در خودروهای اسپرت یا مسابقه‌ای باعث کاهش وزن چرخ و بهبود شتاب و تعادل خودرو هم میشه.
۳. مزایای اصلی دیسک ترمز سوراخ‌دار
۱. خنک شدن سریع‌تر
سوراخ‌های سطح دیسک باعث می‌شن هوای تازه بین دیسک و لنت جریان پیدا کنه،
در نتیجه دمای سطح دیسک سریع‌تر کاهش پیدا می‌کنه و احتمال تاب‌برداشتن کمتر میشه.
این ویژگی مخصوصاً در رانندگی کوهستانی یا ترافیک سنگین اهمیت زیادی داره.
۲. عملکرد بهتر در شرایط خیس یا بارانی
در زمان بارندگی، آب بین لنت و دیسک می‌تونه مانع اصطکاک کامل بشه.
سوراخ‌ها مثل خروجی آب عمل می‌کنن و قطرات رو سریع خارج می‌کنن تا ترمزگیری بی‌درنگ انجام بشه.
به همین دلیل ترمزگیری در جاده‌های خیس با دیسک سوراخ‌دار پایدارتر و سریع‌تره.
۳. جلوگیری از ایجاد گاز بین لنت و دیسک
در دمای بالا، لنت‌ها ممکنه گاز تولید کنن که بین سطح لنت و دیسک حبس میشه.
این گاز باعث کاهش تماس و افت ترمز میشه.
سوراخ‌های دیسک مثل مسیر تهویه عمل کرده و این گاز رو خارج می‌کنن،
در نتیجه تماس کامل حفظ میشه و نیروی ترمز کاهش پیدا نمی‌کنه.
۴. عملکرد دیسک سوراخ‌دار در سرعت بالا
یکی از مهم‌ترین مزایای دیسک سوراخ‌دار، حفظ پایداری ترمز در سرعت‌های بالا است.
در ترمزگیری‌های سریع یا پیاپی (مثل بزرگراه‌ها یا سرازیری‌های طولانی)،
دیسک‌های معمولی خیلی سریع داغ می‌شن و دمای زیاد باعث میشه اصطکاک لنت کم بشه — به این پدیده Brake Fade گفته میشه.
اما دیسک سوراخ‌دار با دفع مؤثر حرارت و تهویه مداوم،
دمای تماس لنت و دیسک رو تا حدود ۲۰٪ کمتر نگه می‌داره.
در نتیجه، ترمزگیری یکنواخت باقی می‌مونه و پدال حس پایدارتری داره.
این ویژگی مخصوصاً برای خودروهای پرقدرت یا SUVهای سنگین مثل تیگو ۷، KMC T8، دنا پلاس توربو اهمیت زیادی داره.
۵. افزایش عمر مفید لنت ترمز
برخلاف تصور رایج، دیسک سوراخ‌دار باعث کاهش عمر لنت نمی‌شود —
بلکه اگر از لنت باکیفیت استفاده شود (مثل افورتیس، پارس لنت صادراتی یا الیگ)،
چون گرما سریع‌تر دفع می‌شود، اصطکاک ثابت می‌ماند و سایش یکنواخت‌تر اتفاق می‌افتد.
در دیسک‌های معمولی، گرمای زیاد باعث می‌شود سطح لنت در بعضی نقاط زودتر بسوزد و ناصاف شود،
اما در دیسک‌های سوراخ‌دار، چون حرارت یکنواخت پخش می‌شود،
لنت دیرتر داغ می‌کند، کمتر بو می‌دهد و اصطکاک طولانی‌مدت‌تری ارائه می‌دهد.
۶. بهبود تخلیه گرد لنت و تمیزی سیستم ترمز
در ترمزگیری‌های مکرر، گرد حاصل از سایش لنت (Brake Dust)
می‌تواند روی سطح دیسک جمع شود و باعث صدای خش‌خش یا کاهش اصطکاک گردد.
سوراخ‌های سطح دیسک کمک می‌کنند این ذرات در حین چرخش به بیرون پرتاب شوند.
به همین دلیل، سیستم ترمز با دیسک سوراخ‌دار تمیزتر و بی‌صدا‌تر عمل می‌کند،
و نیاز به بازبینی دوره‌ای کمتری دارد.
۷. حس پدال دقیق‌تر و پاسخ سریع‌تر
در خودروهای مجهز به دیسک سوراخ‌دار،
احساس فشار پدال ترمز سریع‌تر و محکم‌تر منتقل می‌شود.
دلیلش این است که بین سطح لنت و دیسک هوای فشرده و گاز اضافی جمع نمی‌شود،
و همین باعث پاسخ آنی در ترمزگیری می‌شود.
رانندگان حرفه‌ای معمولاً این تفاوت را به‌صورت “پدال سفت‌تر و قابل‌کنترل‌تر” توصیف می‌کنند.
۸. ظاهر اسپرت و خنک‌کنندگی زیبا
اگرچه هدف اصلی طراحی دیسک سوراخ‌دار عملکرد فنی بوده،
اما ظاهر جذاب آن هم باعث محبوبیت زیادش در بین علاقه‌مندان به تیونینگ شده است.
سطح براق و طرح سوراخ‌ها باعث می‌شود خودرو جلوه اسپرت‌تر و حرفه‌ای‌تری پیدا کند،
به‌ویژه اگر با لنت‌های رنگی یا کالیپرهای اسپرت نصب شود.
۹. معایب احتمالی دیسک ترمز سوراخ‌دار
هرچند دیسک سوراخ‌دار مزایای زیادی دارد، اما مثل هر قطعه‌ی فنی دیگری بدون محدودیت نیست.
در ادامه به نکات فنی‌ای اشاره می‌کنم که دانستنشان کمک می‌کند انتخاب دقیق‌تری داشته باشی.
۱. احتمال ترک‌های سطحی در دمای بسیار بالا
اگر از لنت‌های نیمه‌فلزی خیلی سخت استفاده شود و خودرو در مسیرهای داغ یا رانندگی سنگین باشد،
سوراخ‌های دیسک محل تمرکز حرارت می‌شوند و ممکن است بعد از مدت طولانی ترک‌های مویی روی سطح ظاهر شود.
این ترک‌ها معمولاً سطحی‌اند، اما در خودروهای مسابقه‌ای یا با ترمزگیری سنگین باید جدی گرفته شوند.
۲. هزینه بالاتر نسبت به دیسک‌های معمولی
دیسک سوراخ‌دار به‌دلیل طراحی دقیق‌تر و متریال مقاوم‌تر،
قیمت بالاتری دارد.
اما در عوض، دوام بیشتر و عملکرد پایدارتری ارائه می‌دهد.
در نتیجه انتخابش بیشتر برای کسانی توصیه می‌شود که ترمزگیری شدید، مسیرهای کوهستانی یا رانندگی طولانی دارند.
۳. نیاز به لنت باکیفیت و متناسب
نصب دیسک سوراخ‌دار با لنت‌های بی‌کیفیت یا غیراستاندارد می‌تواند اثر منفی داشته باشد.
چون اگر لنت ترکیب مناسبی نداشته باشد، ذراتش بین سوراخ‌ها جمع می‌شود و صدا یا لرزش ایجاد می‌کند.
بهترین عملکرد زمانی به‌دست می‌آید که از برندهایی مثل افورتیس، الیگ یا پارس لنت صادراتی استفاده شود که تحمل دمای بالا و سطح صاف دارند.
۴. نیاز به نصب دقیق و تراز بودن چرخ‌ها
در زمان نصب، اگر سطح دیسک کاملاً تراز نباشد یا پیچ‌های چرخ با گشتاور دقیق بسته نشوند،
به‌مرور زمان تاب سطحی ایجاد می‌شود و صدای “خش‌خش” یا “تیک‌تیک” به گوش می‌رسد.
برای همین حتماً باید نصب توسط تعمیرکار متخصص انجام شود تا دیسک در زاویه‌ی صحیح روی هاب قرار گیرد.
۱۰. چه زمانی استفاده از دیسک سوراخ‌دار توصیه نمی‌شود؟
-
در خودروهایی با قدرت پایین یا سبک شهری، استفاده از دیسک سوراخ‌دار لزوماً ضروری نیست.
-
اگر رانندگی آرام و شهری داری و سیستم ترمز استاندارد پاسخ‌گوی نیازته،
هزینه‌ی اضافی برای دیسک سوراخ‌دار سود زیادی نداره. -
در جاده‌های خاکی یا محیط‌های پرگردوغبار، سوراخ‌های دیسک ممکنه سریع‌تر پر بشن و نیاز به سرویس بیشتری داشته باشن.
-
در زمستان‌های سرد و نمناک، باید مطمئن شد که سوراخ‌ها همیشه تمیز هستن تا از یخ‌زدگی سطحی جلوگیری بشه.
۱۱. نکات نگهداری از دیسک سوراخ‌دار
۱. هر ۶ ماه یک‌بار دیسک و لنت تمیزکاری بشن تا گرد و ذرات بین سوراخ‌ها باقی نمونه.
2. از اسپری مخصوص ترمز (Brake Cleaner) برای پاک‌سازی سطح استفاده کن، نه آب یا مواد شوینده‌ی قوی.
3. از ترمزگیری ناگهانی در سرعت پایین بلافاصله بعد از شست‌وشوی خودرو خودداری کن.
4. همیشه از لنت با برند معتبر و دارای استاندارد ECE R90 استفاده کن تا دمای سطح دیسک کنترل بشه.
5. در هنگام سرویس دوره‌ای، ضخامت و سطح سوراخ‌ها بررسی بشن تا در صورت گرفتگی یا ترک سطحی، سریع تعویض صورت بگیره.
۱۲. عملکرد دیسک سوراخ‌دار در شرایط مختلف رانندگی
۱. رانندگی شهری و ترافیک روزمره
در مسیرهای شهری که ترمزگیری مکرر ولی کوتاه انجام می‌شود،
دیسک سوراخ‌دار عملکرد بسیار پایداری دارد چون حرارت به سرعت تخلیه می‌شود.
این یعنی در ترافیک‌های سنگین، احتمال داغ شدن ترمز کمتر است و پدال دیرتر نرم می‌شود.
به‌خصوص در خودروهای سنگین شهری مثل دنا پلاس یا جک S5، این تفاوت کاملاً محسوس است.
۲. رانندگی جاده‌ای و بین‌شهری
در مسیرهای طولانی و سرازیری‌های ممتد،
دیسک سوراخ‌دار برتری قابل توجهی نسبت به دیسک معمولی دارد.
در حالی که دیسک‌های معمولی بعد از چند ترمز متوالی داغ می‌شوند،
سوراخ‌ها باعث می‌شوند جریان هوا بین لنت و دیسک حرکت کند و دمای ترمز تا ۱۰۰ درجه کمتر از حالت عادی باقی بماند.
نتیجه: کاهش محسوس پدیده‌ی Fade و حفظ قدرت توقف در مسیرهای سخت.
۳. رانندگی اسپرت یا سرعت بالا
در خودروهایی با شتاب و ترمزگیری‌های شدید (مثل سراتو، النترا، تیگو۷ پرو یا مزدا۳)،
دیسک سوراخ‌دار تأثیر مستقیمی بر کنترل خودرو دارد.
چون وقتی حرارت زیاد بشود، روغن ترمز و بوستر هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
اما با دیسک سوراخ‌دار، حرارت کمتر منتقل می‌شود و پاسخ پدال پایدارتر باقی می‌ماند —
در واقع راننده همیشه “احساس یکنواختی ترمز” دارد حتی در سرعت ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلومتر.
۴. شرایط آب‌و‌هوایی مرطوب یا بارانی
یکی از مزیت‌های بزرگ دیسک سوراخ‌دار، کارایی فوق‌العاده در شرایط مرطوب است.
سوراخ‌ها باعث تخلیه سریع آب از سطح دیسک می‌شوند و تماس لنت با دیسک بلافاصله برقرار می‌شود.
در نتیجه، تأخیر ترمزگیری در جاده‌های خیس به حداقل می‌رسد و ایمنی افزایش پیدا می‌کند.
۵. رانندگی در مناطق کوهستانی یا سراشیبی‌های طولانی
در مسیرهایی مثل شمال کشور، جاده‌های کوهستانی مشهد به نیشابور یا مسیر شیراز به سپیدان،
راننده باید بارها ترمز بگیرد تا سرعت کنترل شود.
در این حالت، دیسک سوراخ‌دار از تجمع گرما جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود ترمز “بو نگیرد” یا ضعیف نشود.
همین ویژگی باعث شده این نوع دیسک‌ها انتخاب اول رانندگان تاکسی‌های بین‌شهری و خودروهای نیمه‌سنگین باشد.
۱۳. تفاوت دیسک سوراخ‌دار با دیسک شیاردار (Slotted)
خیلی‌ها دیسک سوراخ‌دار را با دیسک شیاردار اشتباه می‌گیرند،
اما این دو طراحی تفاوت‌هایی دارند که دانستنشان برای انتخاب درست ضروری است:
-
دیسک سوراخ‌دار (Drilled):
برای خنک‌کنندگی سریع‌تر، دفع گاز و عملکرد بهتر در شرایط مرطوب طراحی شده است.
مناسب برای رانندگی شهری و سرعت‌های متوسط تا بالا. -
دیسک شیاردار (Slotted):
شیارها گرد و غبار و لایه‌های لعاب‌مانند روی لنت را تمیز می‌کنند،
اما خنک‌کنندگی‌شان کمتر از مدل سوراخ‌دار است.
مناسب برای رانندگی سنگین و مسابقه‌ای که فشار مداوم روی ترمز وجود دارد. -
بعضی از مدل‌های ترکیبی (Drilled & Slotted)
هر دو مزیت را دارند و در خودروهای اسپرت یا تیونینگ‌شده نصب می‌شوند.
البته هزینه بالاتری دارند و نیاز به لنت با ترکیب سرامیکی یا نیمه‌فلزی دارند.
۱۴. جمع‌بندی نهایی
دیسک ترمز سوراخ‌دار یکی از پیشرفته‌ترین انواع دیسک در سیستم‌های ترمز مدرن است.
این طراحی نه‌تنها ظاهر اسپرت و زیباتری دارد، بلکه از نظر فنی هم عملکرد بهتری ارائه می‌دهد.
خنک‌کنندگی سریع‌تر، تخلیه مؤثر گاز و گرد لنت، افزایش دقت پدال و بهبود عملکرد در شرایط مرطوب،
همه از دلایلی هستند که باعث می‌شوند رانندگان حرفه‌ای و صاحبان خودروهای قوی‌تر،
به سمت این نوع دیسک بروند.
اگر در شهرهای کوهستانی، مسیرهای پرترافیک یا جاده‌های بارانی رانندگی می‌کنی،
دیسک سوراخ‌دار گزینه‌ای هوشمندانه است.
اما در خودروهای سبک شهری یا کاربری‌های معمولی،
می‌توان با دیسک معمولی هم عملکرد خوبی داشت و هزینه‌ی اضافه نکرد.
نکته‌ی مهم اینجاست که عملکرد مطلوب دیسک سوراخ‌دار،
فقط زمانی به‌دست می‌آید که از لنت ترمز باکیفیت، نصب دقیق و سرویس منظم استفاده شود.
ترکیب برندهای معتبری مثل افورتیس، پارس لنت صادراتی، الیگ و امکو
در کنار دیسک سوراخ‌دار، می‌تواند نهایت تعادل بین “قدرت ترمزگیری، نرمی و دوام” را فراهم کند.
در نهایت، اگر هدف تو ایمنی، کنترل بهتر و ظاهر اسپرت‌تر خودروست،
دیسک سوراخ‌دار بهترین انتخاب ممکن است — به‌ویژه زمانی که از فروشگاه‌های معتبر و تخصصی مثل فروشگاه ما تهیه شود
که اصالت برند، کیفیت ساخت و مشاوره‌ی فنی هر سه تضمین‌شده‌اند.
نظرات کاربران