اگر هنگام دنده عقب، مخصوصاً در صبح یا بعد از توقف طولانی،
صدایی شبیه «تق‌تق»، «سوت»، یا «خش‌خش» از چرخ‌ها شنیدی،
احتمالاً این سؤال برات پیش اومده که آیا این صدا طبیعی است یا نشانه‌ی مشکلی در سیستم ترمز؟
واقعیت اینه که در بیشتر موارد صدای لنت در دنده عقب طبیعی است، اما گاهی هم نشانه‌ی خرابی یا نصب نادرست لنت‌هاست.
برای تشخیص دقیق، باید نوع صدا، زمان وقوع و شرایط خودرو بررسی بشه.
۱. چرا ترمز در دنده عقب گاهی صدا می‌دهد؟
در هنگام دنده عقب، جهت چرخش دیسک برعکس حالت معمول است،
و سطح تماس لنت با دیسک در زاویه‌ای کمی متفاوت قرار می‌گیرد.
اگر سطح لنت یا دیسک کاملاً صاف نباشد، اصطکاک اولیه می‌تواند صدای تق‌تق یا خش‌خش ایجاد کند.
این پدیده معمولاً در شرایط زیر طبیعی است:
-
پس از شست‌وشوی خودرو و تماس آب با لنت و دیسک،
-
در صبح زود یا پس از توقف شبانه (به‌دلیل رطوبت و زنگ‌زدگی سطحی)،
-
در لنت‌های نیمه‌فلزی یا سخت، که در حرکت معکوس واکنش صدادار طبیعی دارند.
۲. صدای تق‌تق یا ضربه در دنده عقب؛ علت فنی چیست؟
صدای «تق‌تق» معمولاً به‌دلیل لق بودن پد لنت داخل کالیپر است.
در حالت دنده عقب، نیرو در جهت مخالف وارد می‌شود و اگر خار یا فنر نگهدارنده لنت شل باشد،
پد کمی حرکت می‌کند و همان صدای ضربه شنیده می‌شود.
این صدا خطرناک نیست اما نشانه‌ی نصب ناقص یا گریس‌کاری ناکافی در نقاط تماس است.
برای رفع آن کافیست لنت باز شود، نقاط فلزی تمیز و گریس مخصوص (Brake Grease) استفاده شود.
۳. صدای سوت یا جیغ در دنده عقب؛ علت شیمیایی و حرارتی
اگر صدای بلند و نازک شبیه سوت می‌شنوی،
احتمالاً سطح لنت در اثر سایش ناصاف یا گرد و غبار دچار ناهماهنگی شده است.
در دنده عقب، تماس اولیه بیشتر در بخش بالایی لنت رخ می‌دهد و همین تفاوت زاویه باعث صدای سوت‌مانند می‌شود.
گاهی هم اگر لنت از جنس سخت یا نیمه‌فلزی باشد (مثل لنت افورتیس یا های‌کیو)،
در حرکت معکوس تا چند ثانیه صدای خفیف ایجاد می‌شود که بعد از گرم شدن قطع می‌شود.
این حالت کاملاً طبیعی است و نیازی به تعویض لنت نیست.
۴. چه زمانی صدای لنت در دنده عقب غیرطبیعی است؟
گاهی اوقات صدای لنت در دنده عقب نشانه‌ی ایراد مکانیکی است و نباید نادیده گرفته شود.
به‌ویژه اگر صدا مداوم، بلند یا همراه با لرزش پدال باشد.
مهم‌ترین دلایل غیرطبیعی عبارت‌اند از:
الف) ساییدگی بیش از حد لنت ترمز
اگر ضخامت لنت کمتر از ۲ تا ۳ میلی‌متر شده باشد،
پایه‌ی فلزی پشت لنت با سطح دیسک تماس پیدا می‌کند و صدای “فلز به فلز” ایجاد می‌شود.
این صدا معمولاً خشک، گوش‌خراش و با هر ترمز همراه است؛
در چنین حالتی باید فوراً لنت تعویض شود، چون ممکن است دیسک ترمز آسیب ببیند.
ب) تاب داشتن یا خط‌دار شدن دیسک ترمز
در اثر داغ شدن زیاد یا خنک شدن ناگهانی، سطح دیسک تاب برمی‌دارد.
در هنگام دنده عقب، زاویه تماس لنت با دیسک تغییر می‌کند و صدای تق‌تق یا خش‌خش شدید شنیده می‌شود.
اگر هنگام ترمزگیری در حالت دنده عقب لرزش هم حس شود،
احتمال زیاد دیسک نیاز به تراش یا تعویض دارد.
ج) نصب اشتباه لنت یا خرابی فنرهای نگهدارنده
وقتی خارهای نگهدارنده یا فنر لنت به‌درستی جا نرفته باشند،
لنت در زمان تغییر جهت چرخ حرکت آزاد پیدا می‌کند و با بدنه‌ی کالیپر برخورد می‌کند.
این صدای تق‌تق معمولاً فقط در اولین لحظه‌ی حرکت به عقب شنیده می‌شود.
در این حالت باید لنت باز، خارها تنظیم و گریس مخصوص در محل تماس فلز با فلز استفاده شود.
د) تجمع گرد و خاک یا زنگ‌زدگی در پشت لنت
در خودروهایی که مدت طولانی بدون حرکت مانده‌اند یا در مناطق مرطوب پارک می‌شوند،
سطح داخلی لنت‌ها زنگ می‌زند.
در دنده عقب، فشار معکوس باعث جدا شدن این زنگ از سطح فلز و ایجاد صدای خشک می‌شود.
با چند ترمز سبک در مسیر، صدا به‌تدریج از بین می‌رود.
۵. تأثیر جنس لنت در صدای دنده عقب
نوع متریال نقش زیادی در نوع و شدت صدا دارد.
برای مثال:
-
لنت‌های نیمه‌فلزی معمولاً در حرکت معکوس صدای بیشتری دارند، چون ذرات فلز در تماس معکوس بیشتر اصطکاک ایجاد می‌کنند.
-
لنت‌های سرامیکی یا آزبست‌فری مانند محصولات برندهای الیگ، پارس لنت صادراتی و های‌تک،
بی‌صدا‌تر و نرم‌تر عمل می‌کنند و در حرکت دنده عقب تقریباً بدون صدا هستند. -
لنت‌های بی‌کیفیت یا تقلبی ممکن است حتی پس از چند هزار کیلومتر هم صدا بدهند، چون ترکیباتشان یکنواخت نیست و سطح اصطکاک زبر باقی می‌ماند.
۶. راهکارهای کاهش صدای لنت در دنده عقب
۱. استفاده از گریس ضدصدا در پشت لنت و محل تماس با پیستون کالیپر.
۲. تمیز کردن سطح دیسک و کالیپر در هر سرویس دوره‌ای.
۳. تعویض همزمان لنت جلو و عقب در صورت اختلاف زیاد عمرشان.
۴. اجتناب از شست‌وشوی چرخ در حالت داغ تا دیسک دچار تاب نشود.
۵. استفاده از لنت با ترکیبات آرامید و گرافیت (مثل پارس صادراتی یا الیگ) برای صدای کمتر در ترمزهای سبک.
7. نکات حرفه‌ای برای جلوگیری از صدای ترمز در دنده عقب
۱. پارک کردن در محل خشک و دور از رطوبت:
وقتی خودرو شب در فضای باز پارک می‌شود، رطوبت روی دیسک می‌نشیند و باعث زنگ‌زدگی سطحی می‌شود.
پارک در محیط خشک، ساده‌ترین روش برای جلوگیری از صدای صبحگاهی است.
۲. تمیز کردن دیسک و کالیپر هر ۶ ماه یک‌بار:
تجمع گرد لنت روی لبه‌های دیسک، یکی از دلایل صدای سوت در دنده عقب است.
با اسپری مخصوص Brake Cleaner به‌راحتی می‌توان آن را از بین برد.
۳. گریس‌کاری نقاط تماس پشت لنت و خار نگهدارنده:
نبود گریس ضدصدا یکی از عوامل رایج صدای تق‌تق در حرکت معکوس است.
فقط باید از گریس مخصوص دما بالا استفاده شود، نه گریس صنعتی معمولی.
۴. عدم ترکیب برندهای نامتجانس در جلو و عقب:
لنت‌های نیمه‌فلزی در محور جلو و لنت‌های خیلی نرم در محور عقب،
تعادل سیستم را به‌هم می‌زنند و در ترمزهای معکوس صدای خشک تولید می‌کنند.
۵. نرم‌تر ترمز بگیر تا صدای طبیعی از بین بره:
در شروع حرکت عقب، یکی دو بار پدال ترمز رو نرم بگیر تا سطح تماس خشک نشه.
این کار هم صدای سوت رو حذف می‌کنه، هم از خوردگی سطح لنت جلوگیری می‌کنه.
۶. از شست‌وشوی چرخ در حالت داغ خودداری کن:
چون دیسک داغ در تماس با آب سرد تاب برمی‌داره و زاویه تماس لنت تغییر می‌کنه.
۷. در تعویض لنت از مکانیک ماهر استفاده کن:
نصب اشتباه یا فراموش شدن فنر نگهدارنده در ۹۰٪ موارد عامل صدای دنده عقب است.
8. جمع‌بندی نهایی
صدای لنت ترمز هنگام دنده عقب همیشه نشانه‌ی خرابی نیست.
در بسیاری از موارد (مثل رطوبت شبانه، گرد لنت، یا حرکت معکوس اولیه)
این صدا طبیعی است و پس از چند بار ترمز گرفتن از بین می‌رود.
اما اگر صدا مداوم، بلند یا همراه با لرزش پدال و بوی سوختگی باشد،
می‌تواند نشانه‌ی فرسودگی لنت، تاب‌برداشتن دیسک، یا نصب نادرست باشد.
رانندگان باید توجه کنند که در حرکت دنده عقب،
زاویه تماس لنت با دیسک متفاوت است و لنت‌های سخت‌تر یا نیمه‌فلزی
در این حالت بیشتر تمایل به ایجاد صدا دارند.
بنابراین استفاده از لنت‌های باکیفیت آزبست‌فری و دارای صفحه ضدصدا (Shim Plate)
به‌شدت توصیه می‌شود.
برندهایی مانند پارس لنت صادراتی، افورتیس، الیگ، های‌کیو و های‌تک
از ترکیبات پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند که صدا را در حرکت جلو و عقب به حداقل می‌رسانند
و برای خودروهای داخلی و وارداتی عملکردی کاملاً بی‌صدا فراهم می‌کنند.
نظرات کاربران